پول هوشمند (Smart Money) در تعریف، به سرمایه‌‌ای گفته می‌شود که توسط شرکت‌های سرمایه‌گذاری و همچنین کسانی که درک عمیقی از بازار مالی دارند و می‌توانند روندها را قبل از دیگران پیش‌بینی کنند و یا سایر افراد متخصص در حوزه مالی، مدیریت می‌گردد. نقش اصلی را در ورود پول هوشمند، سرمایه‌گذاران عمده بازار بر عهده دارند و جهت حرکت سهم را مشخص می‌کنند. اصطلاح "پول هوشمند" از قماربازانی حاصل شد که دارای شناخت عمیقی از شرط‌بندی بودند و یا دانش داخلی داشتند که مردم قادر به استفاده از آن نبودند. دنیای سرمایه‌گذاری هم مشابه این فرآیند است، مردم تصور می‌کنند که پول هوشمند توسط افرادی که درک کاملی از بازار دارند یا با اطلاعاتی که یک سرمایه‌گذار عادی نمی‌تواند به آن‌ها دسترسی داشته باشد، سرمایه‌گذاری می‌شود؛ در نتیجه وقتی الگوهای معامله‌گری سرمایه‌گذاران کلان از سرمایه‌گذاران خرده فروشی جدا می‌شوند، پول هوشمند شانس بیشتری برای موفقیت دارد. اعتقاد بر این است که سرمایه‌گذاران کلان استراتژی‌های سرمایه‌گذاری بهتری نسبت به سرمایه‌گذاران خرده فروشی دارند و این مهم باعث موفقیت آن‌ها می‌شود.
در دنیای سرمایه‌گذاری پول هوشمند یک اصطلاح است که شامل پول‌هایی می‌شود که افراد در یک تجارت سرمایه‌گذاری می‌کنند و می‌دانند که چگونه آن را به یک سهام وارد کنند. پول هوشمند در بورس یک گردش مالی بزرگ و جذاب محسوب می‌شود که اصولاً توسط یک یا چند گروه مالی بزرگ یا افراد حقیقی با سرمایه‌های گسترده وارد سهم می‌شود؛ وقتی در یک نماد ورود پول هوشمند را شاهد هستیم، می‌توانیم این امید را داشته باشیم که این نماد بورسی، در آینده سودآور خواهد بود. به این نکته توجه کنید که اگر سهم کوچک باشد، ورود پول هوشمند در بورس و خروج آن می‌تواند تأثیرات عمده‌ای روی نماد داشته باشد. به همین جهت پیدا کردن پول هوشمند در بورس بر روی سرمایه‌های کوچک بسیار آسان می‌باشد.
چگونگی ورود و خروج پول هوشمند به بازار بورس
سرمایه‌گذاران عمده و اصلی بازار با توجه به شرایط موجود در بازار که قیمت یک سهم در کف خود قرار دارد یا به پایین‌ترین حد خود رسیده است و دیگر امیدی به رشد سهم وجود ندارد، تشخیص می‌دهند که نیاز است تا بر روی آن سهم سرمایه‌گذاری ویژه‌ای انجام دهند؛ به همین دلیل شروع به خرید سهم مورد نظر در حجم‌های بالا می‌کنند. پول هوشمند به این دلیل وارد سهم می‌شود تا این عدم تقاضا را رفع کند و فشار فروش سهم را کاهش دهد و قیمت سهم افزایش یابد. در این شرایط موجی قوی و مثبت روی آن سهم ایجاد خواهد شد. با گذشت چند روز و با افزایش چند درصدی قیمت‌های سهم، توجه سایر سرمایه‌گذاران مانند سرمایه‌گذاران ثانویه و خرد را به خود جلب می‌کند و هیجان بالایی برای خرید سهم ایجاد می‌شود. با افزایش این هیجانات و خریدهای بالای سهم، قیمت افزایش می‌یابد و درنتیجه سهم رشد زیادی را تجربه می‌کند.
در ادامه این روند، پس از گذشت مدت زمانی از رشد قیمت سهام، همان سهامداران عمده با همان سرعتی که وارد بازار شدند، از سهم خارج می‌شوند و سهام خود را می‌فروشند. بدین ترتیب پول هوشمند از سهم خارج می‌شود و قیمت آن سهم به تدریج کاهش می‌یابد. بسیاری از سرمایه‌گذاران خرد، ممکن است این ریزش قیمتی را اصلاح قیمتی تصور کنند و همچنان سهام خود را نگه می‌دارند و انتظار رشد قیمت را دارند؛ در نتیجه این سرمایه‌گذاری برای سرمایه‌گذاران خرد باعث زیان می‌شود در حالی که سهامداران عمده سودهای کلانی را برده‌اند. حائز اهمیت است که ورود پول هوشمند به بازار، پیوسته تکرار نمی‌شود و افراد به راحتی آن را تشخیص نمی‌دهند؛ ممکن است برای یک سهم خاص، یک یا دو بار در سال اتفاق بیافتد. بدین‌صورت یکی از اهداف اصلی ورود پول هوشمند، تأثیرگذاری روی قیمت‌های بازار است تا از این طریق در قیمت‌های پایین خرید انجام شود و در قیمت‌های بالا سهم به فروش برسد و سودآوری حاصل شود.
تشخیص ورود و خروج پول هوشمند
برای درک پول هوشمند در بازار سهام، آن را نسبت به "پول گنگ" مقایسه می‌کنند؛ پول گنگ به پول سرمایه‌گذاری شده توسط سرمایه‌گذاران خرده فروش اشاره دارد. سرمایه‌گذاران کلان، روز معاملاتی را با ارزیابی عملکرد قیمت بازار سپری می‌کنند. از این رو، پول هوشمند در هر ساعت از روز می‌تواند وارد بازار شود.بر خلاف پول هوشمند، پول گنگ بیشتر در ابتدای روز معاملاتی معامله می‌شود، زیرا به اخبار صبح زود، اخبار یک شبه و یا اطلاعات اقتصادی واکنش نشان می‌دهد. به صورت کلی می‌توان موارد زیر را از نشانه‌های ورود پول هوشمند در نظر گرفت:
حجم معاملات
یکی از مهمترین عواملی که به وسیله آن پول هوشمند را تشخیص می‌دهند، می‌توان به حجم معاملات اشاره کرد. حجم معاملات در واقع میزان معاملات انجام شده در یک دوره زمانی مشخص است که در نمودار میله‌ای قابل مشاهده می‌باشد. بر اساس تجربه می‌توان چنین اظهار داشت در زمانی که حجم معاملات یک سهم در زمان عدم وجود تقاضای آن، به یکباره به میزان زیادی افزایش یابد، یکی از نشانه‌های ورود پول هوشمند است. در مقابل، کاهش شدید و فروش سنگین یک سهم را می‌توان خروج پول هوشمند از آن در نظر گرفت؛ بنابراین خرید و فروش حجم بالای یک سهم در زمان کوتاه از نشانه‌های وجود پول هوشمند در سهم می‌باشد.
قدرت خریداران
یکی دیگر از عواملی که به پول هوشمند در یک سهام اشاره دارد، مقایسه میزان و تعداد خریدار یا فروشنده نسبت به حجم معاملات است. اگر تعداد خریداران کم بود اما ارزش ریالی سهام معامله شده توسط خریداران زیاد بود، نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران کلان در حال خرید سهم هستند. در صورتی که فروشندگان کم بودند ولی با حجم بالای سفارش فروش رو به رو بودیم، این موضوع می‌تواند نشان‌دهنده خروج پول هوشمند باشد.
مقاله " همه چیز در مورد قدرت خریدار و فروشنده " مطالعه شود.
تابلوخوانی
یکی از روش‌های ساده که در تشخیص ورود و خروج پول هوشمند استفاده می‌شود، تابلوخوانی است که در بیشتر مواقع سرمایه‌گذاران را به جواب می‌رساند. برای دریافت اطلاعات از تابلو، نیازی به دانش تکنیکال یا فاندامنتال نیست و تنها با توجه به سه اصل مهم، می‌توانید متوجه شوید که آیا پول هوشمند در سهم وجود دارد یا خیر.
- حجم معاملات و میانگین حجم
- به دست آوردن سرانه خرید و فروش حقیقی
- تقسیم سرانه‌های به دست آمده بر هم
مقاله " قواعد و پارامترهای تابلوخوانی " مطالعه شود.
بطور مثال همانطور که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید، در نماد "شاوان" در روز معاملاتی 21 تیر ماه حجمی غیر معمول، تقریبا بیش از 6 برابر میانگین حجم ماهیانه معامله شد و بدلیل قدرت بالای خریداران و ورود پول جدید، باعث ایجاد صف خرید در نماد "شاوان" گردید.
با مراجعه به صفحه معاملاتی روز 21 تیر ماه که در تصویر زیر مشهود است، قدرت بالای خریداران و مبلغ سرانه خرید هر کد حقیقی نشان از ورود جریانی جدید (پول هوشمند) و پر قدرت در سهم بود که موجب رشد قیمت و بازدهی حدودا 21% در 5 روز کاری شده است.
فیلترنویسی
یکی از ابزارهای پر کاربرد در شناسایی پول هوشمند در سهم، فیلترنویسی می‌باشد. با این روش به سادگی حجم معاملات مشاهده می‌شود و آن دسته از سهم‌هایی که با رشد ناگهانی مواجه شده‌اند را می‌توان تشخیص داد.
مقاله " فیلتر نویسی " مطالعه شود.