در انتخاب سهم و خرید سهام شرکت‌ها، نکات بسیاری باید مورد بررسی و تحلیل قرار بگیرد تا بتوان کم ریسک‌ترین و بهترین گزینه را در بازار برای خرید و نگهداری در سبد شخصی (پرتفو)، با توجه به چشم‌انداز سرمایه‌گذار از دید کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت برگزید. در این مقاله قصد داریم تا شما را با نکات مهم و تأثیرگذار در هنگام خرید سهام و شرایط سهم پس از زمان خرید آشنا کنیم.
نکته اولی که باید مورد بررسی قرار بگیرد، موضوع میزان نقد شوندگی شرکت است، که می‌تواند سرمایه‌گذار را نسبت به اینکه آیا انتخاب سهم او، در دوران رکود بازار نیز می‌تواند شرایط نقدشوندگی خود را حفظ کند یا خیر، آگاه سازد. این عامل سبب می‌شود تا سرمایه‌گذار هر زمان که نیاز به نقدینگی داشته باشد، بتواند سهم خود را بفروشد و مبلغ مورد نیاز را از بازار برداشت کند. در مرحله بعد بزرگ یا کوچک بودن شرکت مورد بررسی قرار می‌گیرد، زیرا سهم‌های کوچک با درصد شناوری پایین مستعد ورود بازیگران و رشد قیمت شارپی سهم خواهد شد؛ البته سهم‌های کوچک به علت وجود تعداد سهامداران کم، در زمان رکود بازار نیز ممکن است شرایط نقد شوندگی خود را از دست بدهند و مدت‌ها سرمایه افراد در سهم قفل شود.
در نتیجه در انتخاب و تشکیل سبد سهام، سرمایه‌گذار باید با توجه به استراتژی و سیستم معاملاتی خود انتخاب کند که قصد دارد با چه درصد از سرمایه، در کدام نوع شرکت سرمایه‌گذاری کند؛ در حالی که نقد شوندگی حفظ می‌شود، چه درصدی از سرمایه را به سهامی اختصاص می‌دهد که مستعد ورود بازیگر و پول هوشمند و رشد شارپی قیمت در آن شرکت‌ها و منفعت بردن از سود حاصله باشد. برای این موضوع باید نگاهی به اندازه شرکت و سابقه سهم و موقعیت آن نسبت به 12 ماه گذشته و مقایسه آن نسبت به 3 ماه گذشته انداخت. برای این منظور می‌توان طبق شکل زیر به صفحه آمار و ارقام شرکت‌ها در سایت TSETMC نگاه کرد.
مقاله " سهام شناور آزاد " مطالعه شود.
به طور مثال صنایع پتروشیمی خلیج فارس با نماد "فارس" را از جنبه‌های مختلف مورد بررسی قرار می‌دهیم:
در گام اول به ارزش بازار شرکت می‌پردازیم؛ همانطور که مشاهده می‌کنید شرکت پتروشیمی خلیج فارس با دارا بودن ارزش بازار 290 هزار میلیارد تومان، با توجه به وسعت بازار سرمایه ایران، از سرمایه زیادی برخوردار است و در دسته شرکت‌های خیلی بزرگ قرار می‌گیرد (بیش از 100 همت)، ولی باید بررسی شود که آیا از نقد شوندگی کافی برخوردار است یا خیر. برای پی بردن به این مهم باید در گام دوم به بررسی حجم مبنا و میانگین حجم ماه پرداخت.
مقاله " حجم مبنا " مطالعه شود.
چنانچه میانگین حجم ماه کمتر از حجم مبنا باشد، این مفهوم را می‌رساند که تعداد خریداران زیادی برای این سهم وجود ندارد و سهم به آن تعداد معامله نمی‌شود که بتواند قیمت پایانی را پر کنند. در گام بعد به تعداد سهام شرکت مورد نظر می‌پردازیم که چه تعداد از سهام شرکت در بازار داد و ستد می‌شود؛ چون برای پی بردن به میزان نقدشونده بودن شرکت‌ها باید تعداد سهامی را که در بازار، در دست معامله‌گران خرد معامله می‌شود را مورد بررسی قرار داد.
همانطور که در تصویر مشخص است، مجموع درصد سهامداران شرکت 66/68% است؛ در نتیجه 34/31% سهام این شرکت در بازار معامله می‌شود، که اگر از تعداد کل سهام شرکت کم کنیم، چیزی حدود 89 میلیارد برگ سهم در بازار داد و ستد می‌شود.
با توجه به تعداد سهامی که در تصویر قابل رویت است و همچنین قیمت سهم که حدود 1000 تومان می‌باشد، 89 هزار میلیارد تومان از سهام این شرکت، با توجه به قیمت روز در بازار است. این موضوع نشان از بزرگ بودن شرکت، با توجه به نقدینگی زیاد برای خرید کل سهم‌های موجود در بازار می‌باشد و بازیگران و سفته‌بازها نمی‌توانند وارد این‌گونه سهم‌ها شوند، در نتیجه چنین سهامی نمی‌تواند از رشد شارپ برخوردار شود، مگر در شرایط ویژه کشور و اتفاقات سال 99-98 که شرکت‌ها رشد خوبی داشتند. در این مقاله سعی شده شرایط نرمال مورد بررسی قرار گیرد، چون از اهمیت بیشتری برخوردار است. در گام بعد به صفحه آمار و ارقام شرکت رجوع می‌کنیم و موارد مهم را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
همانطور که در تصویر مشخص است، از مقایسه عملکرد شرکت در 3 ماه گذشته نسبت به 12 ماه گذشته متوجه می‌شویم که حجم معاملات شرکت نسبت به 12 ماه گذشته نصف شده، تعداد روزهای مثبت به مقدار قابل ملاحظه‌ای کاهش یافته، اما روزهای بدون معامله به صفر رسیده است. با بررسی قسمت حقیقی-حقوقی که در تصویر زیر مشخص است، میانگین خرید و فروش حقیقی نسبت به 12 ماه قبل کم شده است؛ که نشان از نبود خریدار در سهم می‌باشد. اما در قسمت حقوقی، حجم خرید حقوقی بیشتر شده و حجم فروش آن‌ها کمتر است، که می‌تواند نشانه‌ای از حمایت در سهم باشد.
وضعیت تابلوی سهم، نسبت به 12 ماه گذشته، از عملکرد ضعیف‌تری برخوردار بوده؛ اما بدلیل خرید بیشتر حقوقی نسبت به ماه‌های گذشته، شرایط نقد شوندگی سهم بهتر شده و میانگین حجم خرید حقیقی تقریباً 994/8 میلیون برگ سهم، معادل 9 میلیارد تومان در روز است،که از منظر نقدشونده بودن سهم مبلغ قابل قبولی محسوب می‌شود.