اصطلاح حجم مشکوک را زمانی در بازار سرمایه خواهیم شنید که معاملات یک نماد به صورت کاملاً غیر عادی افزایش یا کاهش حجم داشته باشد. به طور مثال اگر در یک نماد در روزهای عادی،50 هزار سهم معامله شود و به صورت ناگهانی، این حجم در یک روز به 100 هزار سهم برسد، این موضوع نشان‌دهنده ورود و یا خروج ناگهانی سرمایه به شرکت است. در بازار بورس، در خیلی از مواقع ما شاهد افزایش حجم معاملات در شرکت‌ها هستیم، که این امر از جمله فاکتورهای مهم جهت بررسی سهم می‌باشد. حجم مشکوک همیشه به معنای صعودی شدن سهم نیست و در موقعیت‌های مختلف، سهم نسبت به آن واکنش‌های مختلفی نشان می‌دهد.
حجم نیز یکی از عوامل تأثیرگذار در تابلوی معاملات بازار سرمایه ایران است. حجم معاملات، تعداد سهام معامله شده در یک بازه زمانی معین می‌باشد. وقتی یک شرکت رو به پیشرفت است، میزان و حجم معاملات و قیمت سهام آن شرکت افزایش پیدا می‌کند. چنانچه در یک شرکت، تغییرات سازنده که نشان‌دهنده رونق در شرکت هستند، مشاهده نشود، اما حجم و میزان معاملات سهم آن شرکت به میزان قابل توجهی افزایش یابد، می‌تواند نشان از حجم مشکوک باشد. نوسانات افزایش یا کاهش قیمت ناشی از فعالیت حجم مشکوک پایدار نخواهد بود و فریب این حجم مشکوک را خوردن باعث زیان فراوان خواهد شد.
چگونه حجم مشکوک را تشخیص دهیم؟
اگر سهام یک شرکت فاقد تحلیل بنیادی قوی باشد و حجم معاملات افزایش یابد، به آن با دیده شک بنگرید؛ البته باید توجه داشته باشید که الزاماً افزایش حجم معاملات به معنی خرید و بالا رفتن قیمت سهام نیست و ممکن است حجم مشکوک باعث نزول ناگهانی قیمت سهام شود. روش‌های تشخیص حجم مشکوک:
1) تابلوخوانی
تابلوی مربوط به هر سهم، میزان تغییرات قیمت را نسبت به زمان‌های گذشته نشان می‌دهد؛ اگر میزان این تغییرات بیش از حد معمول بود، احتمال دارد پول هوشمند و حجم مشکوک عامل این تغییرات باشد. تابلوی مربوط به سهام مختلف را در بازار بورس ایران می‌توانید از سایت TSETMC پیدا کنید.
مقاله " TSETMC چیست و چه کاربردی دارد " و " قواعد و پارامترهای تابلوخوانی " مطالعه شود.
به عنوان نمونه در مثال زیر سهم مورد نظر، یک حجم بسیار سنگین را در اوج نمودار ثبت کرد، سپس روند اصلاحی را در پیش گرفت:
2) تشخیص از روی میانگین سه ماهه
میانگین حجم سه ماهه به صورت یک اندیکاتور روی چارت و مقایسه آن با تغییرات حجم روز جاری، وجود یا عدم وجود حجم مشکوک نشان داده می‌شود. مثلا اگر حجم معاملات روز جاری بیش از ۵ برابر میانگین حجم سه ماه گذشته باشد، می‌توان گفت که امروز حجم مشکوک در بازار وجود دارد.
آیا حجم مشکوک به معنی سیگنال است؟
حجم مشکوک به معنی این نیست که بدون هیچ‌گونه اطلاعاتی سهم را خریداری کنید. در برخی مواقع حجم مشکوک نشان‌دهنده خالی کردن سهم است و باید سهم را فروخت. تحلیل تکنیکال در تشخیص این که آیا حجم مشکوک، سیگنال خرید است یا سیگنال فروش به ما کمک می‌کند. در زمان شکست مقاومت و یا زمانی که سهم به سطوح حمایتی نزدیک می‌شود، حجم مشکوک می‌تواند یک سیگنال خرید باشد. اما زمانی که یک حمایت شکسته می‌شود و یا سهم نزدیک یک مقاومت قرار دارد، حجم مشکوک می‌تواند به منزله سیگنال فروش باشد.
فیلتر حجم‌های مشکوک
حجم مشکوک به معنی انجام معاملات بزرگ در یک سهم نسبت به یک تا سه ماه گذشته است. برخی تحلیل‌گران برای بررسی و یافتن حجم مشکوک، میانگین معاملات یک تا سه ماهه را با معامله انجام گرفته مقایسه می‌کنند و برای برخی دیگر معیار تشخیص، حجم معاملات حقیقی یا حقوقی است. همه روش‌هایی که ذکر شد برای تشخیص حجم مشکوک صحیح و کاربردی هستند و فیلتر حجم‌های مشکوک می‌تواند بر محور هر یک از این استراتژی‌ها نوشته شود. برای تشخیص حجم مشکوک در معاملات بورس، می‌توانیم از فیلتر زیر استفاده کنیم:
(ct).Buy_I_Volume>[is5]*5
مقاله " فیلتر نویسی " مطالعه شود.
استفاده از فیلتر حجم مشکوک چه سودی دارد؟
صرفه‌جویی در زمان و شناسایی سهم‌های مستعد رشد از دلایل استفاده از فیلتر حجم مشکوک است. با این روش به جای بررسی صدها نماد در بازار بورس که حجم‌های غیر عادی دارند از این فیلتر استفاده می‌شود. مزیت دیگر استفاده از این فیلتر، برای کسانی است که به تحلیل تکنیکال تسلط دارند و احتمال خطا و زیان در خرید سهم را کاهش می‌دهد. به این ترتیب اگر در سهمی که در پرتفوی شماست، تغییرات خرید و فروش عمده و ریزش قیمت سهم، پیش از تشکیل صف فروش ایجاد شد می‌توانید از سهم خارج شوید و جلوی زیان را بگیرید.