تعدیل قیمت ابزاری است که با آن فاصله‌های قیمتی (Price Gap) ناشی از افزایش سرمایه و توزیع سود نقدی پوشش داده می‌شود. به طور معمول قیمت سهم پس از افزایش سرمایه و یا توزیع سود نقدی در زمان مجمع کاهش می‌یابد. با استفاده از این ابزار قیمت قبل از مجمع، سهام تعدیل شده، تا فاصله ایجاد شده بین قیمت‌ها پوشانده شود.
مقاله " مفهوم افزایش سرمایه و انواع روش های آن " مطالعه شود.
نحوه محاسبه تعدیل قیمت سهام
در صورت ایجاد درآمد نقدی به ازای هر سهم در مجمع عمومی عادی سالیانه یا افزایش سرمایه به موجب تصمیم در مجمع عمومی فوق‌العاده، می‌توان قیمت تئوریک را با فرمول زیر محاسبه کرد.
با توجه به جذابیت قیمت سهام در بازار، قیمت معاملاتی حق تقدم می‌تواند کمتر یا بیشتر از قیمت تعدیلی آن باشد. فرض کنید قیمت سهام شرکتی قبل از مجمع عادی سالیانه و مجمع فوق‌العاده جهت افزایش سرمایه 250 تومان باشد و این شرکت در مجمع عادی سالیانه 40 تومان بین سهامداران تقسیم کرده است و در مجمع فوق‌العاده ۱۰۰ درصد افزایش سرمایه تصویب کرده که 30 درصد آن از محل مطالبات و آورده نقدی سهامداران و 70 درصد از محل سود انباشته بوده است؛ در این صورت قیمت تعدیل شده سهام بعد از مجمع مطابق فرمول، به صورت زیر خواهد بود:
روش‌های تعدیل قیمت در بورس
افزایش سرمایه
در این روش، سرمایه پیشین شرکت بر سرمایه جدید تقسیم و عدد به دست آمده در تمامی قیمت‌های قبل از تاریخ افزایش سرمایه ضرب می‌شود. با این کار قیمت گذشته سهام به میزان افزایش سرمایه شرکت تعدیل خواهد شد. کاهش قیمت تنها موردی است که در محاسبه قیمت تعدیلی لحاظ می‌شود. به این نکته توجه کنید که محل آورده تامین افزایش سرمایه، مطالبات و آورده، جایزه یا صرف سهام اثری در محاسبات نخواهد داشت.
سود نقدی و افزایش سرمایه
در زمان محاسبه قیمت تعدیلی، میزان توزیع نقدی شرکت و درصد افزایش سرمایه در نظر گرفته می‌شود، اما محل تأمین افزایش سرمایه اثری در محاسبات نخواهد داشت. برای محاسبه اثر توزیع سود، نسبت تغییر قیمت پس از توزیع سود نقدی به قیمت قبل از مجمع محاسبه می‌شود و این عدد در تمام قیمت‌های پیش از مجمع ضرب خواهد شد. برای محاسبه ضریب افزایش سرمایه، از فرمول افزایش سرمایه استفاده می‌شود.
سود نقدی و افزایش سرمایه با احتساب آورده
این روش سود نقدی و افزایش سرمایه با احتساب آورده، همانند روش قبل می‌باشد، ولی این تفاوت که حق تقدم تعلق گرفته به سهامداران نیز در محاسبات اثر داده می‌شود، نیز به چشم می‌خورد.
برای اطلاعات دقیق‌تر در مورد حق تقدم به مقاله " حق تقدم سهام و روش‌های استفاده از آن " مراجعه شود.
افزایش سرمایه با احتساب آورده
در روش افزایش سرمایه با احتساب آورده، علاوه بر میزان کاهش قیمتی که در زمان افزایش سرمایه رخ می‌دهد، حق تقدم تعلق گرفته به سهامداران نیز در محاسبات لحاظ می‌شود و این اتفاق در صورتی می‌‌افتد که تمام یا بخشی از افزایش سرمایه از محل مطالبات و آورده باشد.
عملکردی
در این روش و در قیمت سهام اثرات توزیع سود نقدی سهام و میزان افزایش سرمایه لحاظ می‌شود. اگر افزایش سرمایه شرکت از محل مطالبات و آورده سهامداران باشد، در این صورت برای محاسبه قیمت تعدیلی میزان آورده جدید سهامداران نیز در نظر گرفته خواهد شد. در فرمول تعدیل قیمت، تأثیر همزمان تمامی فاکتورهای مؤثر بر این تعدیل لحاظ شده است و در صورت عدم تغییر هر یک از موارد، مقدار آن متغیر خاص صفر خواهد بود. به این مثال توجه کنید: اگر هیچ گونه افزایش سرمایه‌ای رخ ندهد، قیمت سهم تنها از کاهش مقداری مساوی با تقسیم سود نقدی تأثیر خواهد گرفت.
چند نکته مهم
- در صورت افزایش سرمایه به هر کدام از روش‌های ذکر شده، قیمت سهام کاهش می‌یابد. اما با کاهش قیمت سهام پس از افزایش سرمایه، ارزش روز دارایی سهامداران بعد از افزایش سرمایه تغییری نمی‌کند، زیرا به همان میزان بر تعدادسهام سرمایه‌گذاران قبلی اضافه شده است یا به آنها حق تقدم خرید سهام تعلق می‌گیرد.
- همچنین در صورت توزیع سود نقدی در مجمع مربوطه و کاهش قیمت سهم پس از بازگشایی به میزان سود نقدی، سهامداران از طرق مختلف مبلغ سود نقدی را به صورت ریالی از شرکت مورد نظر دریافت خواهند کرد.
- براساس این روش قیمت سهم در زمان بازگشایی محاسبه می‌شود و پس از بازگشایی قیمت جدید با توجه به روند عرضه و تقاضای سهم در بازار ممکن است بالاتر یا پایین‌تر از این قیمت معامله شود.
- در افزایش سرمایه از محل آورده نقدی، سهامداران به ازای هر سهم، به اندازه درصد افزایش سرمایه حق تقدم دریافت می‌کنند.