مفاهیم مختلفی برای ارزش وجود دارد. ارزش یک دارایی را در تحلیل بنیادی می‌توان با استفاده از روش‌های زیر مورد ارزیابی قرار داد:
- ارزش دفتری
- ارزش بازار
- ارزش جایگزینی
- ارزش اسمی
- ارزش تصفیه
- ارزش ذاتی
مقاله های " ارزش‌گذاری شرکت‌ها در تحلیل بنیادی " و " ارزش‌گذاری به روش ارزش جایگزینی سهام " و " ارزش‌گذاری شرکت‌ها به روش تصفیه " مطالعه شود.
در این مقاله قصد داریم به توضیح "ارزش دفتری" بطور مفصل بپردازیم. در ابتدا بهتر است تفاوت مفهوم ارزش و قیمت را بیان کنیم:
قیمت: وجهی است که خریدار در قبال دریافت کالا یا خدماتی، پرداخت می‌کند و از سوی دیگر فروشنده کالا یا خدمات را ارائه می‌دهد.
ارزش: انتظاری ذهنی است، به مفهوم منافعی که عموم در آینده از دارایی‌های خود انتظار دارند.
تعریف ارزش دفتری
ارزش دفتری هر سهم از تقسیم مجموع حقوق صاحبان سهام بر تعداد سهام (پس از کسر سهام ممتاز) منتشر شده به دست می‌آید و در ترازنامه درج می‌گردد.
در زمان انحلال شركت، پس از پرداخت تمامی بدهی‌های شركت، به ازای هر سهم، ارزش دفتری داده می‌شود. دانستن ارزش دفتری، برای پی بردن به ارزش خالص یک شرکت مهم است. به عبارت دیگر منظور از ارزش دفتری برای یک شرکت، ارزش کل دارایی‌های شرکت منهای بدهی‌های مانده آن است. برخی از تحلیل‌گران برای ارزش‌گذاری شرکت‌ها علاوه بر دارایی‌های فیزیکی، ارزش دارایی‌های نامشهود را در محاسباتشان لحاظ می‌کنند.
با توجه به تعاریف ذکر شده، مبنای تعیین ارزش دفتری و ارزش اسمی در زمان تأسیس شرکت یکی است (مگر آنکه انتشار سهام به صرف یا انتشار سهام به کسر صورت گرفته باشد)؛ با گذشت زمان و نسبت به عملکرد شرکت بین این دو تفاوت ایجاد می‌گردد.
دو کاربرد اصلی ارزش دفتری به عنوان ارزش حسابداری یک شرکت
1) ارزش دفتری به عنوان ارزش کل دارایی‌های شرکت است و سهامداران در صورت انحلال شرکت آن را دریافت می‌کنند.
2) زمانی که ارزش دفتری با ارزش بازار شرکت مقایسه می‌گردد، می‌تواند نشان دهد که سهام کم ارزش یا پرارزش است.
مزایا و کاربردهای ارزش دفتری دارایی‌های شرکت
با بررسی ارزش دفتری سهام پی خواهیم برد که آیا دارایی، متناسب با ارزش واقعی آن‌ها قیمت‌گذاری شده است. همچنین به دلیل این که این ارزش بیانگر کل دارایی‌های یک شرکت است، در زمان انحلال به سهامداران تعلق می‌گیرد. از مزایای دیگر ارزش دفتری این است که در آن مفروضات و نظر شخصی دخیل نمی‌باشد.
معایب استفاده از ارزش دفتری
ارزش دفتری با یک معادله حسابداری ثابت محاسبه می‌گردد و تورم و نرخ نوسانات بهره در آن در نظر گرفته نمی‌شود. همین‌طور برخی تحلیل‌گران در محاسبات خود دارایی‌های نامشهود را در کنار دارایی‌های فیزیکی در نظر می‌گیرند. همچنین امکان دستکاری جهت بالابردن ارزش دارایی در هنگام ثبت در ترازنامه وجود دارد.
جمع‌بندی
سهام شرکت‌ها به روش‌های مختلفی ارزش‌گذاری می‌شوند، یکی از این روش‌ها ارزش دفتری است که در این مقاله به آن پرداختیم. بهتر است سرمایه‌گذاران به ماهیت شرکت و دارایی‌های دیگر که ممکن است در محاسبه ارزش دفتری لحاظ نگردد، توجه کنند.