درجه ها، دقیقه ها، ثانیه ها، ثالثه ها (ساعت به وقت آسمان)
ساعت چند است؟ قبل از پاسخ دادن به این سوال شاید بهتر باشد که به آسمان نگاه کنیم. شاید بتوان این سوال را بهتر پرسید: ببخشید خورشید کجاست؟ و زمانی که می پرسیم خورشید کجاست باید بتوانیم با بیشترین دقت به این سوال پاسخ بدهیم. از سالهای دور تا امروز ابزار آلات رصدی بسیاری را منجمین اختراع کردند تا هرچه بیشتر و بهتر بتوانند ضریب رصدهایشان را بالا ببرند تا نتیجه گیری های بهتری را بر حسب حرکات کواکب در آسمان بگیرند.
در " قسمت اول " این سلسله نوشتار، دسته بندی آسمان را گفتیم و 12 برج به تفکیک نام را شرح دادیم و حالا قصد بر این داریم تا بیشتر دقیق بشویم. حالایی که این که نوشتار در حال آماده شدن است فروردین ماه است. اگر کسی بگوید امروز چندم است می گویم بیست چهارم فروردین ماه. معنای این پاسخ چیست؟ در نجوم کهن برای اندازه گیری دقیق حرکات کواکب منجمین دایره هایی عظمیه را متصور بودند. این دایره ها دایره هایی هستند که اگر بر کره ی ثابت یا متحرک متصور شوند آن کره را به دو نیم مساوی تقسیم می کنند. دایره منطقه البروج چنین است. یعنی دایره ای که روی خودش صور فلکی دوازده تایی بروج را دارد، که از حمل شروع می شود تا به حوت ختم می شود. زمانی که ما می گوییم دایره ی عظیمه می دانیم که دایره هر چه قدر کوچک و هر چه قدر بزرگ باشد فرقی در درجات آن پیش نمی آید. دایره ی عظیمه منطقه البروج مثل همه دایره ها 360 درجه است و این تقسیم بندی بر دوازده و هر برج سی درجه، دوازده برج ما را شکل می دهد.
در نوبت قبلی گفتیم که دایره ی منطقه البروج دایره ی شمسیه هم گفته می شود. یعنی خورشید همواره روی آن در گردش است. پس زمانی که می گوییم امروز چندم است؟ یعنی: خورشید در چه برج و چه درجه ای است؟ پس می گوییم خورشید در برج حمل و در درجه ی بیست چهارم است. برای روشن شدن بیشتر موضوع مثلا چه زمانی سال تحویل می شود. زمانی که خورشید به صفر ثاینه و صفر دقیقه و صفر درجه ی برج حمل رسیده باشد. حالا که به این اشاره کردم باید بگویم که منجمین در آسمان و حرکت خورشید چهار نقطه ی حساس و مهم برای خورشید در نظر می آوردند. نقاط اعتدالین یعنی ابتدای بروج حمل و میزان و علت نام گذاری اعتدالین جدای از موضوع ریاضی اش از این سبب اعتدال است که خورشید با رسیدن به آن حال و هوای طبیعت را معتدل می کند که مصادف است با بهار و پاییز و بروج سرطان و جدی که به نقاط انقلابین نام گذاری می شود که هوا رو به گرمی و سرما می رود.
نویسنده: م.آیین