بازارهای مالی دارای اصطلاحات فراوانی می‌باشند که دانستن آن‌ها باعث می‌شود تا با دید گسترده‌تر و بهتری به سرمایه‌گذاری نگاه کنیم. می‌دانیم که اساس بورس بر پایه‌ی سرمایه‌های اندک، در راستای آفریدن اتفاقات بزرگ است. اگر یک شرکت، کسب و کار مناسبی داشته باشد و توانایی گسترش آن شرکت در آینده دیده شود یا به‌عبارت‌دیگر شرکتی ارزشمند باشد، در ابتدای ورود به بورس می‌تواند شروع به کار کند و سرمایه‌گذاران را به خود جذب کند. پذیره‌نویسی یکی از اقداماتی است که شرکت‌ها برای ورود به بازار بورس انجام می‌دهند.
پذیره‌نویسی چیست؟
پذیره‌نویسی در لغت به معنای "نوشتن و امضاکردن در سند و نوشته" می‌باشد و در واقع به تعهد انجام کار یا تعهد امری که در سند به آن ذکر شده است، اشاره دارد. احتمالاً در بازار بورس نیز اصطلاح پذیره‌نویسی را شنیده‌اید؛ پذیره‌نویسی در بازارهای مالی به معنی فرایند خرید اوراق بهادار از ناشر و یا نماینده قانونی و پرداخت تعهد وجه کامل، طبق قرارداد است. یکی از موارد مهم در این اصطلاح، تعهد و تسهیل تأمین مالی می‌باشد؛ بهتر است بدانیم که فرایند پذیره‌نویسی، تأمین مالی را در شرکت‌ها بهتر و آسان‌تر کرده است.
فرایند پذیره‌نویسی به چه روشی انجام می‌شود؟
در ابتدا طرحی در قالب پذیره‌نویسی تهیه شده و همه مؤسسان شرکت آن را امضا می‌کنند. علاوه بر آن، اظهارنامه و اساسنامه شرکت نیز همراه با طرح پذیره‌نویسی به اداره ثبت شرکت‌ها تحویل داده می‌شود. سپس مرجع ثبت شرکت‌ها اجازه انتشار اعلامیه پذیره‌نویسی را صادر می‌کند و شرکت با اعلامیه‌ای که در روزنامه انتشار می‌دهد، بانکی که در آن تعهد سهام انجام می‌شود را معرفی کرده و اعلان عمومی می‌کند. طرح پذیره‌نویسی شامل نام شرکت، نوع فعالیت شرکت، شعب و مرکز اصلی شرکت، زمان ثبت شرکت و غیره می‌باشد. توجه کنید که شرکت‌های سهامی عام، یک هیئت 5 نفره که متشکل از صاحبان سهام می‌باشند را تشکیل می‌دهد. در این جلسه در مورد چگونگی روند پذیره‌نویسی تصمیم‌گیری می‌شود و حداقل 35 درصد سرمایه شرکت را برای پذیره‌نویسی اعلام می‌کنند. طبق تبصره یک ماده 23 قانون بازار اوراق بهادار، مدت‌زمان پذیره‌نویسی بیشتر از 30 روز نخواهد بود؛ اما سازمان بورس و اوراق بهادار می‌توانند 30 روز دیگر این اوراق را تمدید کند.
پذیره‌نویسی به دو روش صورت می‌گیرد:
تعهد پذیره‌نویسی: در تعهد پذیره‌نویسی، نهادی واسط قراردادی با متعهد پذیره‌نویس منعقد می‌کند که در صورت به فروش نرفتن اوراق شرکت در مهلت مقرر، اوراق باقی‌مانده را بخرد. "متعهد" و یا "کارگزار" نامی است که برای شخصی که اوراق را در صورت فروش نرفتن در مدت معین می‌خرد، گذارده‌اند. کارگزار باید با ارائه وثیقه و شواهد دیگر به سازمان بورس، این اطمینان را ایجاد کند که به تعهدات پذیره‌نویسی خود عمل خواهد کرد. یکی از مزیت‌های روش تعهد پذیره‌نویسی نسبت به روش‌های عرضه اولیه در بورس این است که از سفته‌بازی و ایجاد قیمت کاذب جلوگیری می‌کند و با بررسی‌های کارشناسی و قیمت‌گذاری دقیق، سهام به قیمت واقعی خود نزدیک‌تر می‌شود و واسطه‌ها در بازار حذف می‌شوند؛ در نتیجه ریسک سرمایه‌گذاریبر روی سهام شرکت‌هایی که تازه وارد بازار بورس می‌شوند، کاهش می‌یابد. برای اینکه اوراقی مطابق با این روش به فروش رسد، لازم است ناشر درخواست انتشار اوراق از راه تعهد پذیره‌نویسی را ارائه دهد.
بهترین کوشش: در روش بهترین کوشش، شرکت درخواستی مبنی بر خریداری اوراق از سمت شرکت تأمین سرمایه را دریافت می‌کند؛ اما اجباری بر خرید همه اوراق در این روش وجود ندارد. در واقع، برخلاف روش تعهد پذیره‌نویسی، ممکن است بخشی از اوراق به فروش نرود.
تفاوت عرضه اولیه و پذیره‌نویسی در چیست؟
- عرضه اولیه مربوط به سهام شرکت‌هایی است که برای نخستین بار سهام شرکت را در بازار بورس ارائه می‌کنند، اما پذیره‌نویسی در مورد شرکت‌هایی انجام می‌شود که هنوز شروع به فعالیت نکرده‌اند و برای تأمین سرمایه اقدام به پذیره‌نویسی می‌کنند.
- عرضه اولیه در بازار بورس و یا فرابورس، دارای محدوده قیمتی می‌باشد؛ اما پذیره‌نویسی در قیمت اسمی یعنی 100 تومان انجام می‌شود.
- عرض اولیه دارای بازه زمانی در یک روز معاملاتی، معمولاً 2 ساعته می‌باشد؛ اما در پذیره‌نویسی، مهلت زمان حداکثر 30 روزه در نظر گرفته می‌شود.
- در عرضه اولیه نماد شرکت بلافاصله در روز بعد از عرضه باز شده و با دامنه نوسان 5 درصدی معامله خواهد گردید؛ اما در پذیره‌نویسی و پس از اتمام فرایند، مراحل مربوط به ثبت شرکت انجام می‌شود که ممکن است مدت زمان طولانی‌تری را داشته باشد و بعد از آن نماد بازگشایی شود.
آیا در پذیره‌نویسی شرکت کنیم؟
در پذیره‌نویسی‌های اخیر سود مناسبی نصیب سرمایه‌گذاران شده است. به این مثال‌ها دقت کنید:
- پذیره‌نویسی نماد "تماوند" در بهمن سال 98 صورت گرفت و در شهریور سال 99 شرکت بازگشایی شد و سهامداران سودی معادل 1400 درصد کسب کردند.
- پذیره‌نویسی نماد "حگردش" در آذر سال 99 صورت گرفت و در شهریور سال جاری (سال 1400) بازگشایی شد و سودی معادل 200 درصد را نصیب سرمایه‌گذاران خود کرد.
توجه کنید که پس از تکمیل پذیره‌نویسی، فرایند تاسیس و بازگشایی شرکت ممکن است بین 6 ماه تا 2 سال به طول بیانجامد، بنابراین شرکت در پذیره‌نویسی برای افرادی با دید کوتاه‌مدت در سرمایه‌گذاری توصیه نمی‌شود.