کلمه EPS مخفف عبارت Earnings Per Share است که به معنی درآمد هر سهم می‌باشد. وقتی که شما کل درآمد (سود پس از کسر مالیات) یک شرکت در پایان سال (سال مالی) را بر تعداد سهام آن شرکت تقسیم کنید در واقع EPS آن شرکت را محاسبه کرده‌اید.
EPS یا سود هر سهم یک واژه کلیدی در بورس است که مفاهیم حاصل شده از این واژه از بنیادی‌ترین اصول تصمیم‌گیری در بازار سهام می‌باشد و یکی از مهم‌ترین مفاهیمی است که به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر قیمت سهام شرکت‌ها در بورس تاثیر می‌گذارد، زمانی‌که شما سرمایه‌گذاری در بورس را شروع می‌کنید همیشه به اشکال مختلف با این کلمه درگیر هستید. اگر بخواهیم خیلی ساده تعریف کنیم که EPS چیست می‌توانیم بگوییم که EPS یک شرکت برابر است با میزان سودی که در آن شرکت به‌ازای هر یک عدد سهم شرکت، بدست می‌آید.
در سایت TSETMC مقدار EPS در نماد هر سهم درج شده است که به روش TTM یکی از فرمت‌های جهانی گزارش EPS که تحت عنوان Trailing Twelve Months (دوازده ماهه گذشته) یا به اختصار TTM شناخته می‌شود، محاسبه شده است.
به عنوان مثال در حال حاضر EPS شرکت سیمان تهران با نماد "ستران" از جانب خود شرکت برای سال مالی جاری، 1506 ریال پیش‌بینی شده است که بیانگر تخصیص یافتن 1506 ریال سود به هر سهم این شرکت می‌باشد.
روش TTM چیست؟
قبل از بهمن ۱۳۹۶ سازمان بورس، شرکت‌های بورسی را ملزم کرده بود تا گزارش پیش‌بینی عملکرد خود را منتشر نمایند. به همین دلیل شرکت‌های بورسی و فرابورسی در چندین مرحله این گزارش را منتشر می‌کردند. در گام اول یک ماه مانده به شروع دوره مالی جدید، پیش‌بینی عملکرد سال مالی بعد خود را منتشر می‌کردند و پس از آن متناسب با هر گزارش میان‌دوره‌ای گزارش پیش‌بینی خود را باز نشر می‌کردند و بسته به شرایط سود هر سهم، پیش‌بینی خود را افزایش (تعدیل مثبت) و یا کاهش (تعدیل منفی) می‌دادند و با هر تغییر در گزارش پیش‌بینی شرکت‌ها، در صورتی که تغییر با اهمیت بیش از ۲۰ درصدی انجام می‌شد نماد را بسته و بدون محدودیت نوسان بازگشایی می‌شد و در نتیجه عموماً تغییرات سنگینی را شاهد می‌بودیم. این موضوع در حالی که سادگی محاسبات را برای سرمایه‌گذاران در پی داشت اما به دلیل اینکه دیدگاه شرکت در آن دخیل بود و بعضاً ممکن بود شرکتی با نیت خاصی گزارش خود را تغییر دهد موجب گمراهی سرمایه‌گذاران می‌شد.
اما از بهمن‌ماه ۱۳۹۶ مصوبه‌ای نزد سازمان بورس تصویب شد که پیرو آن شرکت‌ها از آن تاریخ به بعد مجاز به انتشار گزارش‌های پیش‌بینی عملکرد خود نبودند و مجبور بودند هرگونه آثار مالی احتمالی در عملیات شرکت را در گزارش جداگانه‌ای تحت عنوان گزارش تفسیری مدیریت و یا در قالب شفاف‌سازی ارائه کنند. بنابراین چون در این حالت از EPS پیش‌بینی‌شده خبری نبود، مجبور شدند که از مبنای دیگری جهت گزارش EPS در سایت TSETMC استفاده کنند. بر طبق الزامات سازمان بورس، شرکت‌های بورسی ملزم هستند تا در هر دوره سه ماهه صورت‌های مالی خود را گزارش نمایند. بنابراین می‌توان به سود هر سهم در دوره‌های سه ماهه شرکت‌ها دسترسی پیدا کرد. مدل TTM چنین بیان می‌کند که شرکت‌ها را می‌توان بر اساس EPS دوازده ماه گذشته‌ی آن (۴ دوره سه ماهه) ارزیابی کرد.
این روش برای شرکت‌هایی که روند سودسازی آنها با نوسان زیادی همراه است کارا نیست. برای مثال شرکتی مانند سایپا که در برهه‌ای سود هر سهم محدود و در برهه‌ای دیگر زیان‌ده است، قطعاً این روش کارایی خود را از دست می‌دهد. همچنین برای شرکت‌هایی که با دگرگونی بزرگی در فعالیتشان روبه‌رو می‌شوند نیز کارا نیست. برای مثال شرکت صنعتی دریایی ایران با نماد "خصدرا" تا سال‌های متمادی زیان‌ده بوده است اما با تغییرات بنیادی که در شرکت رخ داد، این شرکت در سال ۱۳۹۵ سودآور شد. اگر این روش در آن سال نیز حکم‌فرما بود نمی‌توانست اطلاعات تحلیلی مناسبی را به سرمایه‌گذاران مخابره کند.
انواع EPS
انواع مختلفی از EPS وجود دارد که در اینجا دو مقدار پر‌اهمیت ذکر شده است:
EPS پیش‌بینی شده
EPS پیش‌بینی شده یا درآمد پیش‌بینی شده هر سهم، مقدار سودی است که یک شرکت در ابتدای سال مالی خود پیش‌بینی می‌کند در انتهای همان سال مالی به آن برسد. شرکت‌های بورسی هر ساله موظف هستند که قبل از شروع سال مالی جدید یک پیش‌بینی از عملکرد مالی خود را به بورس ارائه کنند که در آن پیش‌بینی، براساس عملکرد گذشته شرکت و همچنین نظر مدیران و کارشناسان شرکت یک EPS برای سال مالی پیش رو پیش‌بینی می‌کنند. به این EPS به اصطلاح EPS پیش‌بینی شده گفته می‌شود و همانطور که از نامش پیداست یک پیش‌بینی است که هنوز محقق نشده است.
EPS تحقق یافته
در آخر سال مالی شرکت، مدیران و حسابداران در مجمع عمومی شرکت دور هم گرد آمده و با محاسبه درآمد و هزینه‌های شرکت، سود خالص شرکت را بدست می‌آورند که به این مقدار، سود EPS تحقق‌یافته می‌گویند. گزارشات EPS تحقق‌یافته در سایت کدال قابل دسترس است. شرکت‌ها بخشی از EPS تحقق‌یافته را بین سهام‌داران تقسیم می‌کنند.
کلام آخر
دو شرکت می‌توانند رقم EPS یکسانی داشته باشند اما یکی از آنها این رقم سود به ازای هر سهم (EPS) را با سرمایه‌گذاری کمتری بدست آورده است. ناگفته پیداست شرکتی که با سرمایه کمتری بتواند سود بیشتری بسازد کارآمدتر از دیگریست و اگر همه فاکتورهای دیگر مساوی باشد، معمولاً شرکت بهتری برای سرمایه‌گذاری است. سرمایه‌گذاران همچنین باید از دستکاری EPS آگاه باشند و نباید تنها روی فاکتورهای EPS یا P/E تکیه کنند و باید از سایر روش‌های تحلیلی برای انتخاب سهم نیز استفاده کرد.