فروش استقراضی (Short Selling) به معنای دریافت سهام به صورت قرضی است و با حدس و گمان یا با تمایل به شرکت در یک موقعیت پر ریسک، صورت میگیرد. فروشنده در صورتی سود می‌کند که قیمت این اوراق بهادار افت داشته باشد. به بیان دیگر، فروشنده برای باز شدن یک پوزیشن یا موقعیت معاملاتی (Open The Position)، فروش انجام می‌دهد و منتظر است بعداً آن را با قیمت پایین‌تر بخرد و تفاوت آن را به عنوان سود به دست آورد. برای ایجاد یک موقعیت استقراضی در یک سهام، فروشنده استقراضی، سهام را قرض میگیرد و تاجر به یک حساب مارجین (حساب ودیعه) نیاز دارد تا سود سهام قرضی خود را تا هنگامی که موقعیت مهیا است، پرداخت کند. برای اغلب سرمایه‌گذاران، قرض‌دهنده‌ای که سهام را فراهم می‌کند، کارگزار آن‌ها خواهد بود.
شرایط سود
فرد دریافت کننده متعهد می‌شود که در تاریخ معین سهامی که قرض گرفته است را بازگرداند. این فرد سهام استقراضی را در بازار ثانویه به فروش می‌رساند. در صورتی که قیمت سهام کاهش پیدا کند، فرد پس از خرید و بازگردانی سهام در تاریخ مقرر شده، به اندازه اختلاف قیمت میان سهام فروخته شده و سهام خریداری شده سود می‌کند.
برخی از مزایای فروش استقراضی
1) میتواند حجم معاملاتی که در بازار بورس انجام می‌شود را افزایش دهد و در نتیجه رشد و کارایی بازار بورس بیشتر خواهد شد.
2) افرادی که سهامدار عمده هستند و به صورت سالانه از سهام خود سود کسب میکنند، می‌توانند با این روش میزان سود کسب شده خود را افزایش دهند.
3) خرید و فروش تعهدی، در واقع بازار بورس را به بازاری دو طرفه تبدیل می‌کند که باعث بالا رفتن کیفیت بازار می‌شود.
شرایط زیان
در صورتی که قیمت سهام افزایش پیدا کند، فرد باید با قیمت بالاتری سهام را خریداری کند و آن را به مالک اصلی سهام بازگرداند. از آن جا که فرد میزان مبلغ بیشتری پرداخته است به این ترتیب زیان خواهد کرد.
فروش استقراضی در ایران
فروش استقراضی سهام در ایران به این دلیل انجام می‌شود که رشد و توسعه روزافزون بازارهای سرمایه در ایران نیازمند نهادهای مالی است. گاهی اوقات فروش استقراضی مورد انتقاد قرار میگیرد و فروشندگان استقراضی به عنوان فعالان بی‌‌رحم و نابودگر شرکت‌‌ها تلقی می‌‌شوند. هرچند واقعیت این است که فروش استقراضی برای بازار نقدینگی به همراه دارد و میتواند از افزایش بی‌‌منطق سهام و خوش‌‌بینی بیش از حد جلوگیری کند. شواهد این مزایا را میتوان در حباب‌‌های دارایی که بازار را تخریب میکنند، مشاهده کرد.
کلیات الگوی متعارف فروش استقراضی سهام در بورس
الگوی متعارف فروش استقراضی، ساز و کاری با این هدف است که در آینده سهم را با قیمت پایین‌تری خریداری و بازگردانده شود. در حالت کلی کارگزاران نقش قرض دهنده را در بازارهای مالی ایفا کرده و واسط بین مالک سهام و فروشنده استقراضی هستند. کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا "فروش استقراضی" را چنین تعریف کرده است:
فروش استقراضی در واقع فروش اوراق بهاداری است که فروشنده مالک آن نیست؛ بلکه فروش سهامی است که به یکی از صورت‌های زیر به دست آمده است:
1) به وسیله فروشنده قرض گرفته شده است.
2) به وسیله کارگزار به حساب وی قرض داده شده است.
پژوهشگران سه هدف اصلی برای استفاده از فروش استقراضی بیان کرده‌اند که عبارتند از:
کسب سود در صورت افت قیمت: سرمایه‌گذار پیش‌بینی می‌کند قیمت سهم خاصی در آینده کاهش می‌یابد و قصد دارد با استفاده از فروش استقراضی از کاهش قیمت سهم سود کسب کند، به این منظور وارد بازار سهام شده و سهام یاد شده را از دارنده آن قرض گرفته و در بازار می‌فروشد. اگر قیمت سهم مطابق انتظار سرمایه‌گذار کاهش یابد، سرمایه‌گذار سهم را با قیمت کمتری خریداری کرده و به مالک اولیه باز می‌گرداند و از اختلاف قیمت فروش و خرید سود می‌برد.
پوشش ریسک افت قیمت سهام: در این مورد سهامداری که یک سهم معین را در اختیار دارد به منظور دور ماندن در برابر کاهش قیمت آن سهم در آینده به فروش استقراضی همان تعداد و همان نسخه اقدام می‌کند، بنابراین در صورت کاهش قیمت سهم در آینده سهامدار توانسته زیان ناشی از کاهش قیمت سهم را پوشش دهد، بدون اینکه مجبور باشد سهام خود را بفروشد.
بازارگردانی: زمانی که برای سهم یا اوراق بهادار خاصی تقاضا بیش از عرضه باشد، این افزایش زیاد تقاضا، باعث ایجاد صف خرید می‌شود؛ بنابراین میتوان با قرض گرفتن سهام از طریق ساز و کار فروش استقراضی و عرضه آن در بازار علاوه بر حل مشکل افزایش تقاضا، به افزایش نقدشوندگی بازار نیز کمک کرد. این مورد توسط بازارگردانان به صورت گسترده مورد استفاده قرار میگیرد.