حجم، نیرو را اندازه‌گیری می‌کند، ما نیرویی که از تلاش برای خرید و فروش ایجاد می‌شود را مقایسه می‌کنیم. نتیجه این نیرو به شکل افزایش یا کاهش قیمت در نمودار مشخص می‌گردد.
این جملات را بارها شنیده‌اید؛ قیمت از سقف قبلی عبور کرد. قیمت از کف قبلی عبور کرد، قیمت با قدرت از فلان سوئینگ معتبر عبور کرد. شما به رفتار قیمت اشاره می‌کنید ولی در کنار آن بایستی به تلاش و فعالیت گروهی از معامله‌گران نیز اشاره کرد که برتری خود را با اعمال حجم بالای معاملات به بازار نشان می‌دهند. این تلاش و فعالیت در قالب حجم نشان داده می‌شود. هدف از به کارگیری حجم، تعیین دست برتر و قوی‌تر در بازار و شناسایی تغییرات قریب الوقوع در روند حرکتی قیمت است.
اصول اولیه و راهنمایی کلی تفسیر حجم به شکل چند فرمول زیر خلاصه می‌شود:
1) قیمت و حجم هر دو افزایش یابند : ماهیت رفتار صعودی است.
2) قیمت افزایشی ولی حجم کاهشی باشد: ماهیت رفتار قاعدتا نزولی است یا به پایان حرکت صعودی نزدیک می‌شویم.
3) قیمت کاهشی و حجم افزایش یابد: ماهیت رفتار نزولی است.
4) قیمت کاهشی باشد و حجم هم کاهشی باشد: ماهیت رفتار صعودی است.
چهار فرمول فوق که اصول کلی رفتار حجم و قیمت را بیان می‌کنند، قابلیت پرداختن به نکات ظریف در روابط حجم و قیمت را ندارند و فقط یک راهنمای کلی هستند. بارها در نمودارهای مختلف شاهد افزایش قیمت هستیم در حالی که حجم و فعالیت بازار رو به نقصان و کاهش گذاشته است. علیرغم انتظار ما مشاهده می‌شود در ادامه مسیر انگار قیمت جانی دوباره گرفته و به صعود پیوسته خود ادامه میدهد. این رفتار قیمت و حجم با فرمول‌های فوق قابل تفسیر نیست ولی همیشه دریچه جدیدی برای گره‌گشایی و رفع نواقص الگوها یا فرمول‌های ابتدایی گشوده خواهد شد.
اولین پرسش هنگام بررسی نمودار قیمت و حجم؛ آیا قیمت و حجم همسو هستند؟ اگر هارمونی، بین قیمت و حجم وجود نداشته باشد علت چیست؟ بازیگران اصلی بازار چگونه دام پهن می‌کنند؟ اگر کندل‌ها دارای سایه‌های بلند باشند تکلیف چیست؟
آنالیز حجم و قیمت در روندهای صعودی و نزولی
وقتی به نمودارهای مختلف نگاه می‌کنیم، تحلیل بر مبنای رفتار یک کندل، ما را دچار خطا در قضاوت می‌کند. هر چه به رفتار حجم و قیمت عمیق تر نگاه کنیم، مسلما به نتایج بهتری میرسیم. به نمودار زیر توجه کنید:
در یک روند صعودی، شاهد افزایش قیمت و افزایش حجم و همسویی قیمت و حجم هستیم. وقتی اصلاح قیمتی رخ میدهد، حجم چگونه بایستی تفسیر شود؟ آیا با بررسی حجم و قیمت در اصلاحِ پس از روند، میتوان پیش‌بینی نمود که روند صعودی پس از اصلاح ادامه خواهد یافت یا اصلاح صورت گرفته، آغازی برای یک روند نزولی و تغییر جهت روند صعودی است؟
بر اساس قانون تلاش در مقابل نتیجه، اگر حجم در طول اصلاح با نزول قیمت افزایش یابد، چه نتیجه‌ای میتوان گرفت؟ به احتمال خیلی زیاد این یک اصلاح نخواهد بود و اگر اصلاح باشد، اصلاحی عمیق و طولانی شکل خواهد گرفت. اگر در طول اصلاح، شاهد کاهش حجم و واگرایی و عدم همسویی قیمت و حجم باشیم چه نتیجه‌ای میتوان گرفت؟ به احتمال بسیار زیاد، روند صعودی پس از یک اصلاح ادامه خواهد یافت.
معمولا پس از مکث‌هایی که در طول روند صعودی رخ میدهد، رفتار قیمت به تنهایی قابل تفسیر نیست و ابهامات زیادی در تحلیل ایجاد می‌کند. در شرایطی که با ضعف رفتار قیمت روبرو می‌شویم، مهمترین پرسش برای ما این است که با اصلاح و ادامه روند روبرو هستیم یا با تغییر جهت روند؟
همین روابط در روندهای نزولی نیز معمولا دیده می‌شوند. یعنی در یک روند نزولی معمولا شاهد افزایش حجم در طول بازوی حرکتی نزولی هستیم که روند نزولی را تایید می‌کند و در اصلاح‌های یک روند نزولی انتظار کاهش حجم را داریم که تاییدی بر ادامه روند نزولی پس از پایان اصلاح باشد و در صورتی که اصلاح با افزایش حجم روبرو شود، به احتمال فراوان انتظار تغییر جهت روند نزولی را داریم.
مثال هایی که تاکنون در مورد حجم مورد بررسی قرار گرفتند، بیشتر بخاطر یادگیری اصول قانون تلاش در برابر نتیجه و درک بهتر این قانون مطرح شدند. وقتی به نمودارهای مختلف مراجعه می‌شود با انبوهی از آرایش های کندلی در برابر حجم‌های متفاوت روبرو خواهید شد. از این رو تحلیل حجم و قیمت به درک بسیار عمیقی از رفتار متقابل خریداران و فروشندگان نیاز دارد. در نمودارهای واقعی قیمت، اغلب شاهد تشکیل سایه‌های کوتاه و بلند در بالا و پایین کندل هستیم و برای تحلیل رفتار قیمت نیاز به بررسی دقیقتر حجم داریم.
نمودار زیر حسن ختامی است برای پایان دادن به مبحث پر دامنه و جذاب حجم که مربوط به بیت کوین است و اتفاقات واقعی قیمت و حجم در آن دیده می‌شود.
درنمودار می‌بینید که بیت کوین در یک روند صعودی قرار دارد ولی حجم روزانه در حال کاهش است. چیزی که در این نمودار کاملا مشخص است واگرایی یا عدم همسویی بین حجم و قیمت است که انتظار حجم بیشتری داریم. دو کندل آخر روایتی است از عرضه های سنگین فروشندگان حرفه ای و با توجه به افزایش حجم، نشانه ای است از شروع یک روند نزولی.
وایکوف توصیف ارزنده‌ای از نیروهای موجود در بازار ارائه میدهد؛ بازار مانند چرخی است که آهسته در حال چرخیدن است، ادامه حرکت چرخ یا توقف آن یا تغییر مسیرش، بستگی به نیروهایی دارد که به آن وارد می‌شوند. اگر نیروی محرک چرخ قطع شود و نیروی جدیدی به آن وارد نشود، چرخ به حرکتش ادامه خواهد داد تا متوقف شود یا نیروی جدیدی برای مسیر جدید به آن وارد شود.
وقتی صحبت از همگرایی و همسویی قیمت و حجم می‌شود، بدان معنی است که بزرگان بازار در آن مقطع از معاملات حضور دارند یا اینکه بیرون هستند و منتظر فرصت، به همین خاطر، گیر افتادن در تله‌های معاملاتی آنها بسیار کم خواهد بود. علاوه بر این با ضریب اطمینان بالاتری در جهت روند موجود بازار می‌توانیم معامله کنیم. ولی وقتی قیمت و حجم همسو نباشند، زنگ خطری است برای توجه و دقت بیشتر به جریان حرکت قیمت، زیرا احتمال دارد در تله‌های طراحی شده توسط آنها گیر کنیم.
این مقاله از کتاب "تحلیل تکنیکال به روش ریچارد وایکوف" برداشت شده که یکی از عمیق‌ترین و واقع‌بینانه ترین راه‌های کسب درآمد از طریق تحلیل نمودارهای قیمت در کنار حجم، در آن توضیح داده شده و جز به جز حرکات قیمت در بازارهای سهام مورد بررسی قرار گرفته است.
آقای ریچارد وایکوف (1934-1873) از جمله افرادی است که مانند آقای چارلز داو به عنوان یکی از بنیان‌گذاران تحلیل تکنیکال شناخته می‌شوند.
برای تهیه این کتاب می توانید از طریق پیج mr.ketaabbaz@ در اینستاگرام اقدام کنید.